Ons Wereld Huuske winnaar Ab Harrewijn Prijs 2009
Tonnie Verschoor blij verrast

In het sfeervolle spirituele centrum ‘de Boskant’ in Den Haag hebben zo’n 140 mensen zich op woensdag 13 mei j.l. verzameld om de Ab Harrewijn Prijs 2009 mee te beleven.
Hub Crijns en Christian Jongeneel

In 2008 was Jan Mekelenkamp de verraste winnaar met het project Even Bijtanken, een weekend voor mensen die door financiële omstandigheden nooit met vakantie kunnen gaan.
Jan Mekelenkamp vertelt dat de Prijs de aanjager is geweest om dit jaar weer zo’n geheel verzorgd weekend te houden. “Op dit moment hebben zich 174 personen opgegeven. Na loting blijven 100 personen over die van het weekend gebruik maken, vooral allochtone gezinnen, vaak afkomstig vanuit de plattelands gemeenten in Twente. Veel gezinnen kennen schulden en leven in schuldsanering. Het weekend plaats in het Klooster Frenswegen te Nordhorn in Duitsland vlak over de grens.” Tevens vertelt Mekelenkamp het nodige over de mensen die moeten rondkomen met een minimum en hun leefwereld. De Ab Harrewijn Prijs is een doorslaggevende ondersteuning gebleken en hij gunt de volgende winnaar hetzelfde.

De strijd voor een sociale samenleving
Het volkscollege wordt deze middag verzorgd door Saskia Noorman-Den Uyl, oud Tweede Kamerlid en thans voorzitter van de Landelijke Sociaal Raadslieden. “De huidige economische situatie is voor veel mensen bedreigend, maar dat is niet het enige dat mensen tekort doet. Sociale verworvenheden komen onder druk te staan. Het perspectief voor veel
meer mensen is slecht: werkloosheid, plotselinge inkomensdalingen en daarmee het ontstaan van schulden. De toename van armoede. Er zijn ook factoren die niet direct met de economische recessie te maken hebben en die we in Nederland slecht geregeld hebben, soms niet zien, of niet willen weten. Ik noem: de te geringe kansen voor kinderen vooral uit een arm gezin; de kwetsbare positie van gezinnen van alleenstaande ouders; en de nieuwe Nederlanders. De tweede en derde generatie worden weer als eerste van de arbeidsmarkt opzij gezet.”
Noorman-Den Uyl noemt “Ab Harrewijn als een woordvoerder sociale zaken, waarmee ik nauw heb samengewerkt en voor wie het resultaat van wetgeving voor de mensen belangrijk was. Zijn manier om het politieke handwerk te bedrijven heb ik de Kamer sinds het Fortuynjaar 2002 zeer gemist. Ab Harrewijn was meer dan een aardige collega waarmee ik vele debatten voerde in de Tweede Kamer. Hij was groen en ik rood en we waren het vaak zeer eens over oplossingen voor schrijnende misstanden op sociaal gebied. Een goede herinnering heb ik aan ons gezamenlijk initiatief in december 2001. Het ging om mensen met bijstand of AOW die gekort worden of zelfs hun bijstand verliezen als ze gaan samenwonen met iemand die ernstig ziek is en intensieve zorg behoeft. Onze motie werd toen weg gestemd maar in 2005 is het gelukt met een initiatief uit de Kamer de wet te toch veranderen. Ook cliëntenparticipatie, recht op voorlichting en kans op zelfredzaamheid van werklozen waren initiatieven waarbij we elkaar vonden.”
In haar volkscollege is Saskia Noorman-Den Uyl uitgebreid ingegaan op het werk van de Sociale Raadslieden. “Burgers hebben ondersteuning nodig op het gebied van financiën, schulden, incasso, uitkeringen, belasting, toeslagen, sociale zekerheid en persoonsgebonden budgetten. Veel hulpvragen zijn complex en hangen met elkaar samen. De expertise van sociaal raadslieden en sociaal juridische hulpverleners zit vooral in de breedte van hun kennis en de samenhang tussen wetten en regels.” Hun werk en de concrete situaties die zij bekijken leiden tot aanpassing van wet- en regelgeving. “De Landelijke organisatie sociaal Raadslieden hebben vorig jaar twee rapporten gepubliceerd. Schuldenaren in de knel en Incasso een bron van ergernis. Beide rapporten leiden tot wijziging van wetten en regels. Uit die rapporten blijkt ook dat armoede en schulden vaak voortkomen uit fouten in wetten, regels en het meest in de uitvoering.”
In 2010 is het Europese jaar voor de armoedebestrijding. Saskia Noorman-Den Uyl heeft een lijst van zeven actiepunten toegelicht om armoede te bestrijden en sociale uitsluiting te veranderen naar sociale participatie rond vrijwilligerswerk, kinderen, alleenstaande ouders, schuldhulpverlening en de rol van gemeenten.
“Ab Harrewijn was een mooi mens, hoekig, ronduit, solidair. De Ab Harrewijn Prijs die vanmiddag wordt uitgereikt brengt mensen in het voetlicht die belangrijk werk doen. Ik heb respect voor mensen die als drijfveer hebben de samenleving rechtvaardiger te maken. Die arme en kwetsbare mensen meer recht willen doen. Die bewijzen dat solidariteit niet van gisteren is, maar een eeuwige waarde in een samenleving die bestaat uit sterken en zwakkeren. Dat zijn zeker grote woorden. Maar die drijfveer was in de aard en persoon van Ab Harrewijn verweven. Dat is waarom we hier bijeen zijn.”

De genomineerden van 2009
De jury van de Ab Harrewijn Prijs heeft in maart vijf personen en hun projecten bekend gemaakt die dit jaar meedingen naar de prijs. In totaal werden dit jaar 19 projecten voorgedragen. Het NCRV-radioprogramma ‘Schepper en co’ heeft in april op zondagmiddag wekelijks aandacht aan een van de genomineerden besteed en maakt de zondag erna de winnaar wereldkundig. De genomineerden stellen zich in willekeurige volgorde aan het publiek voor.

Frits van den Bosch, Zorg om Boer en Tuinder Brabant-Limburg, Boekel
Per dag stoppen 8 tot 10 bedrijven in de agrarische wereld. In 1988 is ZOB (Zorg Om Boer en Tuinder) opgericht. Zie ook www.zorgomboerentuinder.nl. Boeren en tuinders zien hun bedrijf, bestaan, werkleven en identiteitvermogen verdwijnen. Frits van den Bosch: “Op deze momenten komen wij als hulpverlener van de ZOB als geroepen en is het een zaak van luisteren, luisteren en nog eens luisteren… Hoe dieper dat jezelf door het stof hebt gekropen des te meer bagage heb je bij je. Mensen kunnen helemaal de weg kwijt raken. We zijn alert, geven begeleiding en verwijzen door naar instanties voor specialistische hulp.”

Ben Janssen, Dvd-project gevangenis De Genieport, Alphen aan den Rijn
Een artikel in een Engelse krant uit 2005 over een voorleesproject in gevangenissen in Wales vormde voor Ben Janssen en zijn vrijwilligers de aanzet voor een eigen verhalenproject met gedetineerde vaders. Een jaar van voorbereiding bleek nodig om aan alle veel eisende voorwaarden te voldoen die vereist worden in de Nederlandse detentie situatie. Ben Janssen: “In de afgelopen drie jaar is het een succes geworden. Op één zaterdag per maand nemen 12 tot15 vaders deel. Zij nemen een verhaal op voor hun kind(eren) in de eigen taal. Iedereen werkt mee: bibliothecaris, vrijwilligers, beveiliging. Evaluatieformulieren leveren enthousiaste reacties op van het thuisfront.” Het project breidt nu uit naar andere gevangenissen en landen.

Paul Oosterhoff, ‘Straatmensen voor straatmensen’, Nijmegen
In Nijmegen koken sinds 2001 mensen van de straat een warme maaltijd en delen die op een beschutte plek uit aan mensen van de straat. Daarnaast wordt er tweedehandskleding uitgedeeld. Paul Oosterhoff trekt het initiatief, nadat de initiator Fred Muhl eerder dit jaar overleed. Een groepje dagcoördinatoren, koks en vrijwilligers en een bestuur van zes mensen, samen 35 mensen zorgen drie keer per week voor een eenpansmaaltijd voor 20 personen. Zie ook op www.straatmensen.nl. “Het is een kleinschalige activiteit, waarin zowel aan een werk van barmhartigheid gedaan wordt, zoals hongeren voeden en naakten kleden, als aan dagelijkse inzet, ontmoeting en gezelligheid.”

Gerard van de Ven en zuster Veronique, Klooster Hof van Gestel, Eindhoven
Het Kloosterhof van Gestel is sinds 1884 eigendom van de Zusters van Liefde van Schijndel. In 1983 kwam het gehele pand leeg. Vier zusters gingen een nieuwe toekomst opbouwen. Zuster Veronique: “De Emmausgemeenschap was al actief. We kozen ervoor om in onze woonruimte vluchtelingen op te nemen. De andere ruimtes stelden we beschikbaar aan groepen die een sociaal initiatief wilden ontwikkelen maar er nog geen subsidie voor kregen. Zo ontstond er o.a. een ‘huis’ voor zwervende jongeren, en een vereniging voor werkelozen. In de woongroep sloten zich mensen aan.” Na jaren van opbouw is er nu een bloeiende leef- en werkgemeenschap van verschillende organisaties. Lees verder op www.hetkloosterhofvangestel.dse.nl

Tonnie Verschoor , Ons Wereld Huuske, Klazienaveen
Medio 1990 bezochten Tonnie Verschoor, Henk de Vries en Tilly Oort een aantal projecten in de regio voor ruilwinkels en werklozen. Uit die bezoekronde ontstond Ons Wereld Huuske in Klazienaveen. In 1995 ontstond in de stad eerst een klein ontmoetingscentrum, reparatiebedrijf en ruilwinkel. Later werd een bedrijfspand op het plaatselijke industrieterrein betrokken. Tonnie Verschoor: “Mensen met een betaalde baan hebben vaak het beeld dat mensen die niet aan het arbeidsproces deelnemen, dus de uitkeringsgerechtigden, asociaal of inactief zijn. Dit beeld is vals, uitkeringsgerechtigden zijn heel actief in onbetaald werk, iets wat van groot sociaal belang is in onze maatschappij. Onze maatschappij zal moeten accepteren dat een aantal mensen geen betaalde baan meer zal hebben.”

En de winnaar is..?
Na enkele liederen uit het hart van drie Congelose vluchtelingen jongeren onder leiding van Wawa Emmanuel is in de warm geworden zaal de spanning flink gestegen. Paul Rosenmöller, voorzitter van de jury, neemt namens de jury het woord, en.. wie gaat er winnen?
“Ab Harrewijn zou alle projecten mooi gevonden hebben. Toch vonden we als jury dat één inititatief eruit sprong, met name omdat het zo nadrukkelijk van onderop georganiseerd is en ons doet denken aan de activiteiten van Ab in Amsterdam Noord bij De Baanderij. De Ab Harrewijn Prijs 2009 gaat daarom naar Tonnie Verschoor van Ons Wereld Huuske in Klazienaveen. Tonnie Verschoor heeft samen met Henk de Vries en Tilly Oort Ons Wereld Huuske vanaf de grond opgebouwd, nadat zij een vergelijkbaar voorbeeld elders gezien hadden. Het is een plek waar mensen zonder betaald werk elkaar kunnen ontmoeten, maar ook de handen uit de mouwen steken om tweedehands goederen te repareren. Zij kunnen er bovendien terecht met problemen, bijvoorbeeld het invullen van formulieren. Het is die combinatie van initiatief van onderop, onderlinge hulp en bijdrage aan het milieu die de jury aanspreekt. Ons Wereld Huuske laat zien dat ook onbetaald werk een belangrijke bijdrage aan de maatschappij is. Daarmee draag het ook een politieke boodschap uit: de obsessie met betaald werk is vals. Meedoen in de samenleving is veel meer dan dat.”

Ab Harrewijn Prijs
De Ab Harrewijn Prijs wordt mogelijk gemaakt door particuliere giften en ondersteuning van: De Linker Wang, platform voor geloof en politiek; GroenLinks; Stichting Dienst in de Industriële Samenleving vanwege de Kerken (DISK), de werkgroep Arme kant van Nederland/EVA, en Emmaus Haarzuilens. De Prijs is vernoemd naar Ab Harrewijn, theoloog, dominee, arbeidspastor bij DISK Amsterdam, voorzitter en Tweede-Kamerlid van GroenLinks, op 13 mei 2002 overleden. De Ab Harrewijn Prijs wordt sinds 2003 jaarlijks uitgereikt op 13 mei. De jury van de Ab Harrewijn Prijs bestaat uit Siska Barelds (partner van Ab), Hub Crijns (directeur DISK), Cor Offman, (diaconaal consulent Amsterdam), Eddy Reefhuis (oud-studiegenoot van Ab), Paul Rosenmöller (voormalig fractievoorzitter GroenLinks) en Els Veenis (voormalig partijbestuurder GroenLinks). Mediapartner NCRV 'Schepper en co' wijdt een radioreportage aan elk van de genomineerden. De winnaar van de Ab Harrewijn Prijs krijgt een kunstwerk met bijbehorende cheque van 5.000 euro uitgereikt. Voor de andere vier genomineerden is een prijs van 1.500 euro beschikbaar. Plaats van uitreiking is Kerkcentrum De Boskant, Fluwelen Burgwal 45 in Den Haag.
Meer informatie over de Prijs, zoals eerdere winnaars en genomineerden, is te vinden op www.abharrewijnprijs.nl. Adres secretariaat: Weena 1033, 3013 AL Rotterdam. Mail: secretariaat@abharrewijnprijs.nl. Giften ter ondersteuning van de Prijs zijn van harte welkom op giro 9644396 t.n.v. Ab Harrewijn Prijs, Rotterdam.

Meld hier eventuele onvolkomenheden