Diaconie in beweging
Handboek Diaconiewetenschap

Diaconie in beweging. Handboek diaconiewetenschap
Hub Crijns is directeur van landelijk bureau DISK en redactiesecretaris

Op vrijdag 2 december is in Amersfoort in De Bergkerk het tweede boek van handboek diaconiewetenschap Diaconie in beweging gepresenteerd. Er is lang aan gewerkt, en de redactie, uitgeverij Kok en landelijk bureau DISK zijn trots op dit boek.

Diaconie in beweging heeft een voorgeschiedenis. In september 2004 ziet de eerste druk van Barmhartigheid en gerechtigheid Handboek Diaconiewetenschap het daglicht. Er is snel een tweede uitgave nodig, die in maart 2005 verschijnt. Sinds de presentatie zijn er veel reacties op dit oecumenische handboek diaconiewetenschap verschenen. De redactie van het handboek heeft vanaf die presentatie het voornemen gekoesterd om al die reacties bij te houden en er een gedegen antwoord op te geven.

Op weg naar een nieuw boek
Het initiatief om een tweede studieboek te schrijven is gesteund binnen de Oecumenische Diaconale Studiekring. Landelijk bureau Dienst in de Industriële Samenleving vanwege de Kerken (DISK) heeft financiën en ondersteuning ter beschikking gesteld, die de redactie dankbaar gebruikt heeft bij de uitvoering van dit project. De redactie is aangevuld met katholieke leden. Deze redactie bestaat uit drs. Hub Crijns, drs. Ellen Hogema, dr. Lútzen Miedema, dr. Herman Noordegraaf, Ploni Robbers-van Berkel, drs. Herman van Well, dr. Jozef Wissink en dr. Hanneke Arts-Honselaar (eindredactie). Gaandeweg heeft de redactie de opzet van het boek ontwikkeld en is er begonnen aan de arbeid, om dat plan met nieuwe bijdragen in te vullen. Auteurs uit het brede palet van christelijke tradities hebben er aan meegewerkt. Uiteindelijk is een boek ontstaan, dat een waardige en nieuwe bijdrage is in de diaconiewetenschap in het Nederlandse taalveld.

Leer- en studieboek
Diaconie in beweging is in minstens twee opzichten een leerboek. Allereerst omdat het bedoeld is als studieboek voor studenten aan hbo-opleidingen en universiteiten. Voor hen in het bijzonder heeft de redactie geschreven. Tevens is het een studieboek voor beroepskrachten in de diaconale praktijk en voor de bredere kring van diaconaal geïnteresseerden.
Ten tweede is dit nieuwe boek voor de redactie zelf, zoals ook in Barmhartigheid en gerechtigheid, een leerboek geworden: het schrijven ervan is een vruchtbaar leerproces geweest. Sporen daarvan zijn zichtbaar in de opzet, vooral in het in discussie brengen van de definitie van diaconie uit Barmhartigheid en gerechtigheid. De resultaten oogst de redactie in de tussenbalansen van elk deel en in de slotbeschouwing. De conclusie is dat er minder gestreefd is naar een alomvattende definitie en meer naar het aangeven van de vele puzzelstukjes, die behoren bij zo’n omschrijving. Ook het vak diaconiewetenschap wordt daarbij onderdeel van dit leerproces. Vaak is het leerproces van waaruit een boek ontstaat, niet meer zichtbaar in de publicatie zelf, maar de redactie heeft ervoor gekozen dat eigen leerproces niet te verhullen voor de gebruikers. Al denkende en doende leren we als mensen immers het beste. En de redactie is ervan overtuigd dat Diaconie in beweging, zoals tijdens het schrijven, praten en herschrijven geleerd is, niet het laatste woord vormt.

Een boek met deskundige auteurs
Het boek bestaat uit twee delen. In het hoofdstuk over de bijbelse wortels laat Lútzen Miedema zien hoe in het vroege jodendom tradities van barmhartigheid en gerechtigheid de kern zijn voor later christelijk diaconaal handelen. Bart Koet en Jozef Wissink gaan in op exegetische bronnen uit het Nieuwe Testament en overwegen de oogst van recent onderzoek naar de diakon-woorden. De conclusie is dat we anders moeten gaan denken over de betekenis van deze woorden.
Het hoofdstuk over de historische wortels van diaconie wordt geopend door Hans Wijngaards over vrouwelijke diakens, terwijl Carla Kwakman via de bedelwetgeving van de stad Utrecht het zicht opent op aalmoezenverstrekking in de late Middeleeuwen. Jan Brouwers beschrijft samen met Hub Crijns en Jozef Wissink ontwikkelingen rond diaconie in de R.K.-Kerk vanaf de 16de eeuw. Vervolgens komen protestantse tradities in beeld. Arno Fafié beschrijft de Lutherse diaconie vanaf 1510, en Wim Althuis en Joop Brongers beschouwen diaconie in de evangelisch-charismatische traditie. Kees Slijkerman vult dit aan met gegevens over de R.K. nieuwe bewegingen. Herman van Well, Herman Noordegraaf en Sake Stoppels brengen het protestants diaconaat vanaf de reformatie tot heden in beeld.
Het tweede deel brengt de hedendaagse context van diaconie in beeld. De redactie heeft gekozen om vier thema’s nader te analyseren, die onze maatschappij erg bepalen. Trinus Hoekstra en Greetje Witte Rang gaan in op economie en globalisering. Herman Noordegraaf beschrijft de verzorgingsstaat. Jorge Castillo Guerra beschrijft katholieke migranten en Lútzen Miedema christelijke immigranten. Herman van Well gaat in op lijden. Elk thema laat de doorwerking zien naar diaconie of diaconaat.
Elk deel sluit de redactie af met een Tussenbalans, met name rond wat de oogst is voor de definitie van diaconie. In het derde deel verwoorden Herman Noordegraaf en Jozef Wissink namens de redactie de agenda voor de diaconiewetenschap. De lezer(es) is dan ruim 400 bladzijden verder.
Hub Crijns, Ellen Hogema, Lútzen Miedema, Herman Noordegraaf, Ploni Robbers-van Berkel, Herman van Well, Jozef Wissink en Hanneke Arts-Honselaar (eindredactie), Diaconie in beweging. Handboek diaconiewetenschap, uitgeverij Kok en landelijk bureau DISK, 2011, ISBN 9789043504539, 500 pagina’s, Prijs 34,90 euro.  
U kunt het boek ook bestellen bij landelijk bureau DISK, Luijbenstraat 17, 5211 BR ’s-Hertogenbosch, tel. 073-6128201; info@disk-arbeidspastoraat.nl of via de site: www.disk-arbeidspastoraat.nl.

Meld hier eventuele onvolkomenheden