Symposium Eerlijk zulllen we alles delen
Verslagboek van het Symposium 30 november 2013

Symposium ‘Eerlijk zullen we alles delen’
Gerard Moorman is beleidsmedewerker KNR en Hub Crijns is directeur landelijk bureau DISK

Op 30 november organiseerden Arbeidspastoraat DISK, Justitia et Pax en de Konferentie Nederlandse Religieuzen een symposium, dat met een knipoog naar het Sinterklaasfeest de titel droeg: ‘Eerlijk zullen we alles delen’.

De insteek was vooral praktisch. Hoe kunnen veranderingen teweeg gebracht worden in de manier waarop economie wordt bedreven en welke rol kunnen we daarin zelf spelen? In de middag was er twee keer een ronde workshops met alternatieven rond duurzame economie.
Denis Hendrickx o.praem., abt van Berne en lid van het dagelijks bestuur KNR, herinnerde de kleine honderd aanwezigen eraan dat we sinds een aantal maanden wat deze uitdagende vragen betreft in goed gezelschap verkeren. Paus Franciscus laat nagenoeg geen moment voorbij gaan om de diaconale opdracht van de kerk en christenen te benadrukken. In zijn Apostolische Exhortatie Evangelii Gaudium uit hij op niet mis te verstane wijze kritiek op een economie die mensen uitsluit.

Waarom eerlijk delen?
Dr. Theo Salemink, historicus, theoloog en docent aan de Theologische Universiteit Tilburg, stelde een fundamentele vraag aan de orde: waarom moeten we eerlijk delen? Ten antwoord liep hij de grote crises langs, die we hebben meegemaakt. Om te beginnen met de wereldwijde financiële kredietcrisis van 2008. Vervolgens de langdurige crisis van de jaren tachtig als gevolg van de wereldwijde oliecrisis. Daarna de Tweede Wereldoorlog en de jaren dertig, waarin Europa tengevolge van een wereldwijde beurscrisis en inflatiecrisis grote armoede en werkloosheid kende. Nog weer verder terug bracht de Eerste Wereldoorlog een grote neergang. Kortom, de herinnering aan eerdere crises in de wereld van de 20e eeuw moet ons waarschuwen voor het grote gevaar van een economische crisis voor gewone mensen. Eerlijk zullen we alles delen om erger te voorkomen.

Sluier van vergeetachtigheid
Anno 2013 beleven we ook een collectieve crisis van de moraal. Onze morele infrastructuur is in crisis geraakt. In vroeger tijden betrof eerlijk delen mensen die men kende: familie, buurt, vereniging, vakbond, kerk, etc. Er was een persoonlijke band. Maar in onze moderne maatschappij worden de anderen die geld of goed of tijd nodig hebben anoniem. Het herverdelen gaat via ambtenaren, belastingen en regelingen. En mensen geven eerder geld aan mensen die ze kennen dan aan anonieme medeburgers. Het delen via collectieve solidariteit kent een hogere drempel.
Er is in de afgelopen decennia een sluier van vergeetachtigheid neergedaald over Nederland. Wij zijn vergeten dat wij onze relatief welvarende positie en onze sociale zekerheid te danken hebben aan de strijd van de grote sociale bewegingen en aan de schrik voor de crisis van onze voorouders. Wij menen abusievelijk dat onze welvaart het gevolg is van eigen inspanning: ‘Ik heb ervoor gewerkt, dus heb ik er recht op.’ En dan komt de crisis hard aan.

Grote Verhalen hebben afgedaan
Na de val van de Berlijnse Muur in 1989 heeft zich nog iets anders voorgedaan, dat het morele spreken over de crisis moeilijker maakt. We hebben geen Grote Verhalen meer. Iedereen heeft de ideologische veren laten vallen, naar een woord van de oud-premier Kok. Ons resten nog slechts fragmenten van grote sociale en ethische bewegingen. De morele infrastructuur is afgebrokkeld. Hoe kunnen de morele verhalen weer aan de man en vrouw worden gebracht?
Er is ondanks alles nog steeds een historische bibliotheek waarin de bronnen van denken over eerlijk delen en rechtvaardigheid opgeslagen liggen en weer te raadplegen zijn, zelfs interactief. Dat zijn christelijke bronnen, socialistische bronnen, sociaal-liberale bronnen. En die bibliotheek is ook verrijkt met nieuwe collecties: islamitische en boeddhistische bronnen. Niemand belet ons gebruik te maken van die bibliotheek en ieder heeft zo zijn of haar eigen leesvoorkeur.

Herverdelen van inkomen, arbeid en de planeet aarde
Wat leren nu die grote crises uit de twintigste eeuw en de bibliotheek van de Grote Verhalen en sociale bewegingen? Er kan een eerlijker economie ontstaan als er gewerkt wordt aan (her)verdelen van inkomen, arbeid en de planeet aarde. Het lijkt op vloeken in de politieke kerk van anno 2013, maar Theo Salemink verwijst naar de grote debatten tijdens de jaren tachtig en negentig. Basisinkomen, of combineren van uitkering met betaald werk; herverdelen van het betaalde werk met bijvoorbeeld vervroegde uittreding en deeltijdwerk; hergebruiken van grondstoffen en materialen opdat we minder verspillen. Oplossingen en voorstellen die in deze tijd van crisis niet overwogen worden, maar wel veel kunnen betekenen. Verkleinen van de verschillen tussen rijk en arm ofwel een solidariteitsheffing op de zeer grote vermogens. Het lijkt amper iets op te lossen maar wie zich realiseert dat de bovenste 10% van de burgers ruim 60% van het vermogen bezit in Nederland beseft dat een noodlijdende overheid daar iets van mag verwachten.

Workshop Barmhartigheid en gerechtigheid
De workshop van de werkgroep Arme Kant van Nederland/EVA werd tweemaal gedaan, onder leiding van Hub Crijns, directeur van Landelijk Bureau DISK. Inleiders waren Dini van Velthooven-Olde (werkgroep Arme Kant van Nederland/EVA) en Trinus Hoekstra (projectmanager Kerk in Actie en mededirecteur DISK). De eerste sessie had twaalf deelnemers en de tweede tien. Uit een korte voorstellingsronde bleek dat vrijwel alle deelnemers actief zijn in congregaties, parochies of diaconieën. De deelnemers kregen de publicatie ‘Accra en de Millenniumdoelen’ mee. De Accra-verklaring die erin is opgenomen is een verklaring van protestantse kerken wereldwijd waarin de huidige economische verhoudingen onder kritiek worden gesteld. Na de inleidingen ontstond een spannende discussie over wat je kan doen en of dat doen dan alleen maar barmhartigheid is (lees pleisters plakken) of ook zoden aan de dijk zet (lees gerechtigheid brengt). Samen doen, bondgenoten van elkaar worden, allianties aangaan, niet verketteren maar mensen helpen en tegelijk anderen uitdagen de oorzaken op te lossen: dat is de uitweg.

Duurzaamheid en talenten
Landelijk bureau DISK heeft dit voorjaar het spel Duurzaamheid: waar geef jij je talenten aan? uitgebracht. Deelnemers aan de workshop kregen de mogelijkheid om te ervaren hoe het spel gespeeld wordt. Uit in totaal 38 kaartjes koos iedere deelnemer drie thema’s. Vervolgens lichtten de deelnemers in kleine groepjes hun keuze toe. Ze besteedden daarbij aandacht aan hoe hun betrokkenheid bij de thema’s is ontstaan en wat ze met hun betrokkenheid doen. Na afloop waren de deelnemers verrast, dat ze zo snel diepgaand met elkaar in gesprek kwamen. Ook zagen ze goede mogelijkheden om het spel in hun eigen situatie te spelen.

Van het Symposium 'Eerlijk zullen we alles delen' is een uitgebreid Verslagboek gemaakt, geďllustreerd met enkele foto's. Het formaat is A_4 en het Verslagboek is 40 pagina's groot.
U kunt hier het Verslagboek in pdf downloaden.

Meld hier eventuele onvolkomenheden