Vredelievend
Waar Franciscaanse spiritualiteit om draait

Vredelievend
Hub Crijns is bestuurder Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad

De Franciscaanse Beweging (FB) bestaat uit mensen, die geraakt zijn door de idealen en spiritualiteit van Franciscus en Clara van Assisi. Hun levenswijze inspireert om eenvoudig, betrokken, kwetsbaar en vredelievend door het leven te gaan. Die vier kernwaarden van de Franciscaanse Beweging zijn uitgebreider beschreven door Hans Sevenhoven, Franciscaans godsdienstfilosoof. De reeks bestaat uit ‘Eenvoud’ (2013), ‘Betrokken’ (2014), ‘Kwetsbaar’ (2015) en ‘Vredelievend’ (2016).

Franciscus en vrede
‘Pax et bonum’ is de franciscaanse groet. ‘Vrede en alle goeds’ vertaalt Hans Sevenhoven het in dit boek. ‘Vredelievend’ zet aan tot denken over vrede en doet dat vanuit de franciscaanse traditie. Het leven van Sint Franciscus neemt hij als uitgangspunt. Dat is een rijke bron, helemaal als je daar ook de rijke Franciscus‘mythologie’ bij betrekt, die om de grote heilige geweven is. Hans Sevenhoven is een goede verteller, zo blijkt al lezend. Allerlei verhalen komen aan bod. Al doende brengt hij Franciscus’ vredesspiritualiteit over. De insteek is daarbij meer impressionistisch en strooiend met mooie teksten, dan systematisch theologisch. Na een inleiding, die meteen de toon zet over hoe het boekje er uit gaat zien, en als leeswijzer dient, volgen zeven hoofdstukken met aspecten over de vredesspiritualiteit van Franciscus. En elk hoofdstuk kent weer zeven paragrafen. Het getal zeven verwijst in de Bijbel naar verbond, overvloed, veel, volheid. Zo zijn er zeven dagen van de schepping, zeven vette en zeven magere jaren. Er zijn zeven deugden, zeven hoofdzonden. zeven werken van barmhartigheid. In dit boek zijn er zeven verhalen, gedichten, meditaties over vrede, die je per hoofdstuk elke dag in de week kan lezen. Of elke dag een hoofdstuk.

Zeven teksten over Franciscus en vrede
De eerste cyclus van teksten gaat in op de periode waarin Franciscus leeft. Er zijn veel oorlogen en conflicten. Binnen gezinnen, tussen de standen, tussen steden, tussen Paus en keizer, tussen christendom en islam met kruistochten. Mocht Franciscus zijn gaan zoeken naar stof voor zijn vredeverhalen, dan hoefde hij geen lange omwegen te maken.
In het tweede hoofdstuk komen we teksten over vredelievend tegen uit de Geschriften van Franciscus en andere bronnen. Franciscanen volgers kunnen putten uit een rijke bron van teksten van en over Franciscus. Sevenhoven geldt als een franciscanoloog, dus zijn keuze voor teksten uit de bron kunnen we vertrouwen. We leren dat vrede willen, bevorderen, doen nog niet zo gemakkelijk is als het lijkt. Zelfs een vredesgroet is niet altijd welkom.
De vrede van Franciscus is omgeven met verhalen, zo vertelt het derde hoofdstuk. Ontmoetingen met de melaatse, eerste gezel, broeders leren dat vrede altijd onderweg is en iets is dat je samen doet.
In het vierde hoofdstuk leren we hoe Franciscus vrede sticht. Sevenhoven voert drie zogenoemde Fiorette verhalen ten tonele. Hij beschrijft vijf stappen die Franciscus zet, Als eerste verlaat hij de sterke partner zoekt hij de andere strijdende partij op. Hij keert zich als tweede tot God. Als derde voert hij het programma van de onderliggende of uitgestoten partij uit en weet hen zo te bekeken. Als vierde stap bekeert hij de andere strijdende partij. En als vijfde stap heeft hij alle partijen verzoend met elkaar en met God.
Het vijfde hoofdstuk geeft teksten, die de weg naar ware vrede aanreiken. Vredelievendheid levert geluk op, echtheid. Vrede maken kost moeite en lijkt op navolging van het lijden van Jezus. Vrede is een gave van God, een gegeven van het hart en van ons doen en laten. Franciscus heeft door zijn voorbeeld een leerschool nagelaten, die we kunnen volgen. Zodanig dat er allerlei mooie gedichten ontstaan.
De franciscaanse beweging is ontstaan als een groep zonder bezit, zonder veel belangen, zonder macht. Dat is in onze tijd lastig voor te stellen of na te volgen. Je kan je ook amper nog een bedelbeweging voorstellen, die dat uit vrije wil doet. Hoewel in onze samenleving als je goed kijkt meer dan genoeg mensen zo aanwezig zijn. Het verschil is de spirituele boodschap van de beweging: armoedig, eenvoudig, betrokken op elkaar, geweldloos. Dan is de vredesgroet een feest van herkenning. Alhoewel we ook lezen dat er eerst veel debat is geweest over de juiste woorden, woord volgorde, bron. Over een eenvoudige wens kun je al veel bakkeleien, ook in een vredesbeweging. Interessant is te lezen dat de wens ‘Vrede en alle goeds’ alleen in de ‘Legende van de drie gezellen’ voortkomt, gezegd door een voorloper van Franciscus (pag. 108).
Hoofdstuk zeven keert terug naar Franciscus en zijn concrete werken van vrede stichten in Arezzo en Bologna. Vrede is voor Franciscus een belofte, een bron van wijsheid, en hij geeft aan dat vrede niet los verkrijgbaar is. Vrede is verbonden met je leefgroep, je werk, je buurt, je samenleving, de mensen voor je, om je heen en na je. Vrede is een bemiddelende kracht. Echt diaconaal.

Gedichten
De inhoud van het boekje is verrijkt met enkele mooie Franciscus gedichten uit de Nederlandse en buitenlandse literatuur. Het fijnzinnige ‘Franciscus in het woud’ van Anthonie Donker is een boeiend gedicht. Aart van der Leeuw maakt in zijn gedicht ‘Franciscus’ duidelijk hoe het bedelmonnikschap van Franciscus ons tegenover God allemaal een beetje compromitteert. Het bekende ‘Gebed om vrede’ met als opening ‘Heer, maak mij tot een werktuig van uw vrede’, enz. blijkt volgens Sevenhoven helemaal niet van Franciscus. Het gebed verschijnt in het decembernummer van het tijdschrift ‘La Clochette’ in 1912 en is sindsdien omarmd binnen de Franciscaanse spiritualiteit en toegeschreven aan Franciscus.

Waarom het boek te lezen?
Het boek vormt een mooie bloemlezing van verschillende teksten over vrede in de franciscaanse literatuur. Sevenhoven laat daarmee zien dat die teksten tijdloos zijn en nu nog inhoudelijk even actueel als 700 jaar geleden. Hij geeft aan hoe Franciscus aanknopingspunten biedt om te komen tot een vreedzaam samenleven in onze dagen. Het boek kan door de spirituele lezer gelezen worden als gids tijdens meditatie of gesprek. Voor de historisch geïnteresseerde lezer kan het boek dienen als een bloemlezing uit de rijke franciscaanse traditie. Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met een gedicht. Die kunnen gebruikt worden om verdere associaties met het besproken onderwerp op gang te brengen.

[Start kader]
Hans Sevenhoven, Vredelievend - Waar Franciscaanse spiritualiteit om draait, Franciscaanse Beweging, ’s-Hertogenbosch, 2016, 127 pag. ISBN 978-90-71115-16-5; NUR 713. De verkoopprijs bedraagt € 9,95. Bestellen bij Franciscaanse Beweging in Den Bosch, per e-mail: info@franciscaansebeweging.nl.

Meld hier eventuele onvolkomenheden